تهران پیمنت
رنکینگ دانشگاه‌ها چیست؟ | همه چیز درباره سیستم رتبه بندی دانشگاه های جهان
نیلوفر میثاقی
تاریخ به‌روزرسانی:
۱۴۰۲/۹/۹
1645 بازدید
دانشجویانی که قصد اپلای به دانشگاههای خارجی را دارند، یکی از مواردی که برای انتخاب دانشگاه در نظر می‌گیرند، رتبه (Rank) آن دانشگاه است. تا پیش از سال ۱۹۹۸ دانشگاه‌ها به صورت امروزی رتبه بندی نمی‌شدند و تحصیل در کشورهای پیشرفته و تراز اول برای دانشجویان ملاک و معیار محسوب می‌شد، تا اینکه بر اساس درخواستی از سوی رئیس جمهور وقت چین، دانشگاههای جهان توسط دانشگاه شانگهای رتبه‌بندی شد. هدف چین از این رتبه‌بندی که آن را به نام رنکینگ دانشگاه‌ها می‌شناسیم، مشخص نمودن فاصله دانشگاههای چین با دانشگاههای برتر دنیا و در نهایت کاهش این فاصله و ارتقاء سطح دانشگاههای این کشور بود. نتایج این رتبه‌بندی ۵ سال بعد و در سال ۲۰۰۳ منتشر شد و از آن پس هر ساله این رتبه‌‌ها بهروز شده و اعلام میشوند. از آن سال به بعد برخی موسسات معتبر علمی برای تعیین رنکینگ دانشگاه‌ها وارد عمل شده‌اند و امروزه رتبه‌بندی‌های متنوعی توسط موسسات علمی مختلف صورت می‌گیرد.
مهم ترین مراکز رتبه بندی دانشگاههای جهان
- رتبه‌بندی دانشگاه شانگهای
- رتبه‌بندی موسسه تایمز
- رتبه‌بندی موسسه QS World
- رتبه‌بندی وبومتریک (Webometrics)
- رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر اساس عملکرد URAP
- موسسه رتبه‌بندی بین‌المللی دانشگاه‌ها (CWUR)
رتبه بندی دانشگاه شانگهای
این رتبه بندی دانشگاه‌ها که به رتبه‌بندی علمی معروف است، همان‌طور که در مقدمه مقاله بیان شد، از معتبرترین رتبه‌بندی‌ها در سطح جهان است و در واقع اولین رتبه‌بندی از این قبیل است که امروزه رایج و متداول شده است و توسط دانشگاه شانگهای ارزیابی میشود. شاخص‌های اصلی در این رتبه‌بندی در حوزه علوم طبیعی، تعداد مقالات انتشار یافته در مجلات Nature و Science و همچنین تعداد اساتید برنده جایزه نوبلی که در این دانشگاه تدریس می کنند، است. این رتبه‌بندی توسط برخی نشریات معتبر مانند اکونومیست مورد استناد قرار می‌گیرد. بر اساس رتبه‌بندی دانشگاه شانگهای، هر ساله لیست ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان منتشر میشود.
رتبه بندی موسسه Times
تایمز یک موسسه نشر است که در زمینه نشریات آموزش عالی فعالیت و در کشور انگلستان قرار دارد. ملاک این موسسه در ابتدا برای رنکینگ، شهرت آن دانشگاه بود، اما به‌مرور شاخص‌های خود را در ۵ دسته تقسیم کرد. شاخص‌هایی که امروز موسسه تایمز از آن برای رتبه بندی دانشگاه‌ها استفاده می‌کند، شامل انتقال دانش (میزان ارجاع به مقالات نشریات معتبر)، تحقیقات، آموزش، درآمدهای صنعتی و اعتبار بین‌المللی دانشگاه است.
رتبه بندی QS
موسسه QS (Quacquarelli Symonds) تا سال ۲۰۰۹ با همکاری موسسه تایمز رتبه بندی‌های خود را منتشر می‌کرد، اما امروزه این موسسه رنکینگ جداگانه خود را با عنوان بهترین دانشگاههای جهان منتشر می‌کند. موسسه QS دارای یک ساختار ارزیابی بوده و با پیگیری و جمع آوری اطلاعات مرتبط با پژوهشگران و استاد‌هایی که در سیستم ارزیابی خود ثبت کرده است، رتبه‌های خود را ارائه می‌کند. معیارهای اصلی سنجش در این سیستم، شامل کیفیت تدریس، کیفیت تحقیقات، میزان اشتغال فارغ‌التحصیلان، بنیاد سازمانی دانشگاه، نوآوری‌ها و به اشتراک گذاشتن علوم مختلف است.
موسسه QS همچنین فهرست بهترین دانشگاههای جهان را در سال ۲۰۱۶ برای ۴۲ رشته رتبه‌بندی کرد. بر این اساس، دانشگاه‌هایی که در رشته‌هایی مانند پزشکی، مهندسی، علوم انسانی رتبه‌های برتر را کسب کرده‌اند، در این لیست ثبت شدند و نکته قابل توجه این بود که بر اساس این لیست، موسسه تکنولوژی ماساچوست (MIT) و دانشگاه هاروارد در ۱۲ رشته رتبه اول را بدست آورده‌اند.
رتبه بندی وبومتریک (رتبه بندی وب‌سایت دانشگاه‌ها)
رتبه بندی وبومتریک (Webometrics) توسط آزمایشگاه سایبرمتریک (Cybermetrics) اسپانیا انجام می‌پذیرد و شامل پایگاه داده‌های ۱۵ هزار دانشگاه و حدود ۵ هزار مرکز تحقیقاتی است. این مرکز، دانشگاههای دنیا را بر اساس شاخص حضور در دنیای مجازی (وب) رتبه بندی می‌کند. در این مدل رنکینگ، حجم اطلاعات منتشر شده توسط یک دانشگاه بر روی وب‌سایت آن دانشگاه، قابلیت دسترسی به اطلاعات وب‌سایت، تعداد مقالات انتشار یافته و میزان ارجاعات به آن مقالات، به‌عنوان شاخص‌های اصلی در نظر گرفته میشود. هدف از این رتبه بندی بررسی میزان اثر‌گذاری دانشگاه بر وب و تعهد آن به دنیای مجازی است. بدین ترتیب، توجه دانشگاه‌ها به انتشار اینترنتی برای افزایش رتبه آن‌ها در این نوع رنکینگ تاثیر‌گذار است.
رتبه بندی دانشگاه‌ها بر اساس عملکرد تحصیلی (URAP)
رتبه بندی دانشگاه بر اساس عملکرد تحصیلی (University Ranking By Academic Performance) توسط موسسه انفورماتیک دانشگاه فنی و مهندسی خاورمیانه ارائه شده است. شاخص‌های این رنکینگ، بهره‌‌وری بر اساس میزان مقالات منتشر شده، بهره‌‌وری بلند مدت بر اساس نتایج سایت Google Scholar، ضریب تحقیق، میزان استناد به مقالات بر اساس داده‌های ISI، ضریب تجمعی یا IF مجلات مختلف، بررسی کیفیت یا همان شاخص H (شاخص عددی برای نمایش بهره‌‌وری و تاثیرگذاری علمی دانشمندان به صورت کمی) و همکاری بین‌المللی دانشگاه‌ها است.
موسسه رتبه‌بندی بین‌المللی دانشگاه‌ها (CWUR)
موسسه CWUR موفقیت کاری فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها، سطح کیفی آموزش و شهرت اعضای هیئت علمی و پژوهشات آن‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این موسسه سالانه ۱۰۰۰ دانشگاه رتبه برتر را در میان ۲۵ هزار دانشگاه اعلام می‌کند. شاخصه‌هایی که در رتبه‌بندی این موسسه موثر است و هر کدام ۲۵ درصد تاثیر دارند عبارت‌اند از:
- بر اساس دانشجویانی که جوایز جهانی و مدال المپیادهای علمی دریافت می‌کنند.
- دانشجویانی که موفق شده‌اند در مراکز معتبر بین‌المللی فعالیت کنند.
- سطح اعتبار اعضای هیات علمی
سایر شاخصه‌هایی که به اندازه ۵ درصد در رتبه‌بندی این موسسه تاثیر گذار هستند، مقالات چاپ شده در معروف‌ترین مجلات، تعداد مقالات منتشر شده و ثبت اختراعات جهانی و میزان مقالات ارجاع شده است.
معیار های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها
برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، ابتدا دانشگاه‌ها و مراکز عالی از روی معیارها دسته‌بندی میشوند. این معیارها می‌تواند متفاوت باشد و طیف گسترده‌ای از جمله سطح آموزش، کسب جوایز بین‌المللی مانند نوبل و میزان راندمان دانشگاه داشته باشد. البته این معیارها برای موسسات یکسان نیست و با هم فرق دارد. مثلا معیار کیفیت آموزش در رتبه‌بندی موسسه شانگهای ۱۰ درصد و موسسه تایمز ۳۰ درصد تاثیر گذار است.
شاخص‌های اصلی تعیین رنکینگ دانشگاه‌ها
شاخص‌های متنوعی برای تعیین رنکینگ دانشگاه‌ها وجود دارد، اما مهم‌ترین شاخص، کیفیت آموزش و فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی است. برای بررسی این شاخص عوامل زیر در نظر گرفته میشود.
- کسب جوایز بین‌المللی (مانند جایزه نوبل) مانند جایزه نوبل، کسب مدال در مسابقات علمی و المپیادها
- ارزیابی اعتبار از طریق میزان مقالات منتشر شده در روزنامه‌های معتبر علمی
- درآمدهای پژوهشی و میزان تخصیص اعتبار برای تحقیقات
- اختراعات و خلاقیت‌های صنعتی
- جمعیت فارغ‌التحصیل دانشگاه
- حجم پژوهش‌های انجام شده
- سطح کیفی آموزش دانشگاه
- میزان راندمان دانشگاه
فهرستی از ۱۰۰ دانشگاه جهان بر اساس رنکینگ سایت QS
رتبه | دانشگاه |
۱ | Massachusetts Institute of Technology (MIT) |
۲ | University of Cambridge |
۳ | University of Oxford |
۴ | Harvard University |
۵ | Stanford University |
۶ | Imperial College London |
۷ | ETH Zurich (Swiss Federal Institute of Technology) |
۸ | National University of Singapore (NUS) |
۹ | UCL (University College London) |
۱۰ | University of California, Berkeley (UCB) |
۱۱ | University of Chicago |
۱۲ | University of Pennsylvania |
۱۳ | Cornell University |
۱۴ | University of Melbourne |
۱۵ | California Institute of Technology (Caltech) |
۱۶ | Yale University |
۱۷ | Peking University |
۱۸ | Princeton University |
۱۹ | University of New South Wales (UNSW Sydney) |
۲۰ | University of Sydney |
۲۱ | University of Toronto |
۲۲ | University of Edinburgh |
۲۳ | Columbia University |
۲۴ | Universite PSL |
۲۵ | Tsinghua University |
۲۶ | Nanyang Technological University, Singapore (NTU) |
۲۷ | University of Hong Kong (UKU) |
۲۸ | Johns Hopkins University |
۲۹ | University of Tokyo |
۳۰ | University of California, Los Angeles (UCLA) |
رنکینگ ۶ دانشگاه ایران در سایت QS
دانشگاه | رتبه |
دانشگاه تهران | ۳۶۰ |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر | ۳۷۵ |
دانشگاه شیراز | ۶۸۱ |
دانشگاه شهید بهشتی | ۹۵۱ |
دانشگاه صنعتی شرف | ۳۳۴ |
دانشگاه فردوسی مشهد | ۱۰۰۱ |
معرفی برخی وب‌سایت‌های مهم رنکینگ جهانی دانشگاه‌ها
در این قسمت برخی از وب‌سایت‌های مهم در ارائه رنکینگ دانشگاه‌ها معرفی شده است. برخی از این وب سایت‌ها صرفا به ارزیابی دانشگاههای آمریکا پرداخته‌اند و برخی دیگر همه دانشگاه‌ها را در نظر گرفته‌اند. این وب‌سایت‌ها عبارت‌اند از:
در نظر داشته باشید که برای انتخاب یک دانشگاه برای ادامه تحصیل آنچه بیش از رتبه‌بندی و یا همان رنکینگ دانشگاه، مهم است، مواردی مانند رشته مورد نظر شما، نمراتی که در آزمون‌های پیش‌نیاز کسب کرده‌اید و حتی عادات جسمی و روحی شما در اقلیم‌های آب و هوایی آن منطقه است. بنابراین، در نظر داشته باشید که در زمان انتخاب دانشگاه به موارد ذکر شده بیش از رتبه دانشگاه توجه داشته باشید. یکی از راه‌های مطلع شدن از جزئیات دانشگاه انتخابی، دانشجویان در حال تحصیل آن دانشگاه و یا فارغ‌التحصیلان آن است؛ بنابراین، پیش از انتخاب یک دانشگاه بر اساس رتبه آن، با این گروه‌ها نیز ارتباط برقرار کنید و اطلاعات بیشتری از دانشگاه انتخابی خود به‌دست آورید.
