تهران پیمنت
ایمپکت فاکتور (Impact Factor) مجلات ISI چیست؟
نیلوفر میثاقی
۱۳۹۵/۱۱/۲۳
701 بازدید
اگر قصد اقدام برای دریافت پذیرش تحصیلی (اپلای) از دانشگاه‌های خارجی را دارید، حتماً به خوبی می‌دانید که داشتن رزومه خوب یکی از موارد مهم و تاثیرگذار بر افزایش احتمال موفقیت در فرایند اپلای (Apply) است. چنانچه بتوانید مقاله یا مقاله‌های قوی که در مجلات (ژورنال‌های) معتبر بین‌المللی قابل پذیرش و چاپ هستند تهیه کنید و آنها را به مرحله چاپ و پذیرش نیز برسانید، به گزینه جدی برای استادها در دانشگاه‌های مقصد تبدیل می‌شوید. بدین ترتیب شما در رقابت با سایر Applicantها برتری و مزیت رقابتی خواهید داشت.
حال اگر قصد شما نوشتن مقاله برای مجلات معتبر بین‌المللی است، لازم است با استانداردها و شاخص‌های آن آشنا شوید. یکی از مهمترین شاخص‌های ارزیابی مقالات، ایمپکت فاکتور (Impact actor) یا به اختصار IF نامیده می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا چیستی و اهمیت این شاخص را بررسی نماییم.
ایمپکت فاکتور چیست؟
یکی از مراجع معتبر برای یافتن مقالات علمی Institute for Science Information یا همان پایگاه علمی ISI می‌باشد. بانک اطلاعات ISI، مرکزی برای فهرست نمودن و پوشش جامع مهمترین مجلات علمی منتشر شده در دنیا است که هدف آن تبادل اطلاعات میان پژوهشگران مختلف است. مؤسسه اطلاعات علمی ISI برای ارزیابی انتشارات تحت پوشش فهرست‌نویسی خود، یکی از شاخص‌هایی که در نظر گرفته است ایمپکت فاکتور یا همان IF می‌باشد. این شاخص مهمترین و در عین حال کاربردی‌ترین شاخص ارزیابی مجله‌ها از نظر ISI است. IF به صورت میانگین، تعداد ارجاعات به یک مورد قابل استناد (نظیر مقاله پژوهشی، مقاله مروری، نامه، یادداشت، چکیده و…) در یک مجله علمی در طول زمانی معین تعریف شده است.
از جمله مواردی که در ارزیابی مجله مورد توجه قرار دارد این است که عنوان مقاله‌ها، چکیده و کلمات کلیدی باید به زبان انگلیسی باشد. همچنین توصیه می‌شود که منابع نیز به زبان انگلیسی نوشته شوند. لازم به ذکر است که سه پایگاه WOS ، EST و JCR از معتبرترین پایگاه‌های علم‌سنجی هستند که توسط مؤسسه اطلاعات علمی ISI تهیه و به روز می‌شوند.
در اینجا لازم است تاکید نماییم که برای اپلای، مقاله‌ها و کتاب‌ها فقط در صورتی که به زبان انگلیسی باشند، مفید هستند و داشتن ده‌ها کتاب و مقاله به زبان فارسی حتی به اندازه یک مقاله به زبان انگلیسی مفید نخواهد بود. پس اگر برنامه اپلای (و به بیان عمومی‌تر فعالیت علمی در سطح بین‌المللی) دارید، بهتر است زمان و هزینه را فقط بر روی مقاله‌ها و کتاب‌های به زبان انگلیسی سرمایه‌گذاری نمایید.
ایمپکت فاکتور را چگونه محاسبه می‌کنند؟
Impact Factor یا IF، تعداد ارجاعات در سایر مجله‌های علمی به مقاله‌های منتشر شده در مجله طی دو سال گذشته، تقسیم بر تعداد مقاله‌های منتشر شده می‌باشد. این ضریب نه برای مقاله یا نویسنده بلکه برای مجله محاسبه شده و مبنای ارزیابی آن یک دوره سه ساله است. لذا شما می‌توانید ایمپکت فاکتور ژورنال و مجلات را به عنوان یکی از شاخص‌های مهم اعتبار یک نوشتار علمی در نظر بگیرید.
هدف از تعریف ضریب تاثیر IF از ابتدا این نبود که معیاری برای ارزیابی عملکرد یک محقق باشد، بلکه ایمپکت فاکتور مجلات خارجی به عنوان معیاری برای ارزیابی کیفیت ژورنال در نظر گرفته می‌شود. اما متاسفانه این کاربرد اشتباه در حال افزایش است و دانشمندان و محققان در حال حاضر با توجه به میزان IF ژورنال‌هایی که مقالاتشان در آنها چاپ می‌شود رتبه‌بندی می‌شوند.
کاربرد IF یا ایمپکت فاکتور برای جستجوی مقالات علمی چیست؟
در بسیاری از پایگاه‌های علمی، ایمپکت فاکتور (Impact Factor) مجله‌های معتبر و دارای ایمپکت فاکتور بالا، در کنار نام آنها یا در صفحه مخصوص آن مجله یا ژورنال در سایت پایگاه علمی، نمایش داده می‌شود. این عدد بیانگر میانگین مرجع قرار گرفتن آن مجله در طول یک دوره معین سه ساله است. هر چه این عدد بالاتر باشد، می‌توان در نظر گرفت که اعتبار آن مجله در میان پژوهشگران و استادهای دانشگاه بیشتر است. پس هر مقاله‌ای که در چنین مجله‌ای چاپ شود، از نظر سایر فعالان در زمینه‌های علمی و پژوهشی به صورت پیش فرض، از جایگاه بالاتری برخوردار است.
در تصویر، شاخص IF در پایگاه‌های علمی را در کنار مجله مشاهده می‌نمایید:
در نتیجه در میان پژوهشگران رایج است که گرایش دارند از مقاله‌های دارای ایمپکت فاکتور بالاتر به مقالات و کتاب‌های خود رفرنس دهند همچنین آنها تلاش می‌کنند تا با تهیه مقالات با کیفیت بالاتر و البته روش‌هایی دیگر، IF مقالات خود را نیز بیشتر کنند.
همه این‌ها نشان می‌دهد که Impact Factor معیاری مهم و اثرگذار برای ارزیابی یک مقاله یا حتی یک پژوهشگر است. هر چند که همیشه انتقادهایی نیز به این معیار وارد بوده است، اما این ابزار، حداقل به رشد کمی مقالات علمی در سال های اخیر کمک کرده است.
